Selamat Datang

SELAMAT DATANG DI BLOG SAYA "MEJUAH-JUAH KITA KERINA,NANDE-BAPA',TURANG IMPAL,RAS SENINA"

kursor

Jumat, 26 Oktober 2012

ISTILAH-ISTILAH DALAM ADAT KARO ; ANDING – ANDINGEN / KUAN – KUAN KALAK KARO

ANDING – ANDINGEN / KUAN – KUAN KALAK KARO


1.    Ula sempat Pajek Gara Api  =  E lanai lit jalan keluarna e si ugapane pe enggo siap
2.    Ajar bancina = La terpaksaken sura-sura uga reh bage dalanken
3.    Bagi Sinaka Buluh  =  Si arah teruh idedeh si arah datas i angkat
4.    Bagi si njujung batu, lalap mberat  =  Lalap lalit jorena
5.    Bagi pertedeh ampuk nandangi bulan  =  Lalap la jumpa-jumpa tah pe hampir                        mustahil jumpa
6.    Bagi mulahi biang kicat, dung sipulahi kita ikaratna  =  Ikataken man sekalak si la                  beluh ngataken bujur, enca sisampati ia labo katakenna bujur, tapi kita pe ibenekenna.
7.    Bagi gundur teruh papan  =  Keri-keri la litna gulen maka ia i gule.
8.    Bagi ndurung wari enggo ben  =  Kai dat em i baba lanai sempat milihi
9.    Bagi belo la ertangke, ikut bas kapiten, tading bas beligan  =  Ikataken man sekalak               jelma si kehadirenna jadi pelengkap penderita saja, kune perlu maka i dilo, tapi bas si           entabeh e, lanai ia ikut.
10.  Gerantang Acih  =  Ngataken jelma pergerantang, mehantu tempa, tapi situhuna ia               percikcik.
11.   Kelaling-kelaling bagi bunga abang-abang  =  Iandingken kempak jelma si lanai                      erturi-turin pergeluhna, lanai lit teman entah kade-kade sinampati.
12.   Keri-keri arang besi la tembe  =  Keri i modali la seh sura-sura
13.   Lain-lain babah nina babi  =  kerna nanam entabeh la seri man tiap jelma. Kai akap sesekalak entabeh, jelma si deban la ka mesegu.
14.    Menang bas babah, talu bas perukuren  =  Ikuanken ku kalak si la lit pemetehna, tapi ngerana la nggit talu, ia tempa si beluhna. Gelah menang bas cakap, rugi pe ia nggit.
15.    Ngkimbangi amak i babo lubang  =  kalak si mehuli kal tempa ukurna adi niidah perbahanenna, kepe atena meneken.
16.    Siagengen radu mbiring, sikuningen radu megersing  =  adi sician-cianen, sipecat-pecaten, pekepar rugi, pekepar mbau. Tapi adi siajar- ajaren, sisampat-sampaten, pekepar merim, pekepar menahang.
17.    Tarum ngayak-ngayak page erdangen itadingken page buron, piahna sada pe lanai rani  =
Ula salah ndalanken sura-sura
18.    Melas pe ningen api adi la icikep labo meseng  =  Piga-piga erbage kesusahen nggeluh, adi la ibahan sababna labo jumpa. Mesui gia ningen ibas tutupen, adi la ibahan dalin itutup, labo jelma itutup.
19.    Adi pajek gara api, kugapa pe rubatiGara api pajek adi si man tanggerenken la lit  =   Ertina, adi mesera kel baban nggeluh, nakan man pangan la lit, kutera pe labo i eteh mehuli.
20.    Ngutkut bagi api bas segalIkataken ku jelma si permenek, nggit ngerem-ngerem ukurna  =   Atena segat entah morah-morahna ibuni-bunikenna. Seh mawen-mawen dagingna kertang itindan-tindan ukurna.
21.    Keri-keri arang besi la tembe  =  Sibar ngasup enggo ikeriken, tapi sura-sura la seh. Umpama guna nekolahken anak, orang tua enggo tungtung kapur, lembu idayaken, sabah iputangken, tapi erkiteken anak la rate tutus, sekolahna la rasil.
22.    Aras jadi Namo  =  Kalak si mesera babanna nggeluh jadi kalak bayak. Kebalikenna : Namo jadi Aras. Biasa ka ipersada, : Aras jadi namo, namo jadi aras. Ipake ngandingken kumalih jaman. Kalak si musil jadi jore, si jore salih ku mesera.
23.    Ngasuhi anak arimo, jukut nakanna  =  Ikuanken ku jelma si la terasuhi perbahan seh royalna, la meteh mehuli.
24.    Bagi si ngasuhi anak arimo, la lit nakanna, kita irigepna  =  Iandingken ku jelma si mesera manjangisa, janah adi la ibere, kita ikurukna entah duit ta i tangkona.
25.    Bagi arimo natap tabe  =  Ningkalak, adi arimo ercurmin bas lau, megah akapna ngenehen rupana, seh lupa ndarami nakan. Ikuanken man jelma si labo entabeh babanna nggeluh, tapi la atena erdahin, perbahan jore akapna bana.
26.    Bagi arimo tua-tua  =  Arimo tua-tua, janahna erdalan pe lit nge rusur sorana bagi sora kalak jungut-jungut.
Ikataken man jelma si mejungut, enggo me ia sinik nuate, jungut-jungut denga kang.
27.    Bagi aringgeneng nandangi tongkap  =  Sorana nandangi tongkap, erdengung-dengung, sung megang sung lahang Iumpamaken kusora kalak si nurdam mejile.
28.    Bagi aringgeneng beru-beru, la neren  =  Iandingken ku jelma si la perpang, sitik pe kalak la mehangke. Biasa ikataken man anak perana, si la ibiari singuda-nguda sabap ngkuit pe la pang.
29.    Labo terbuat ate tungir asa pungga  =  Antusenna, pemindon si kutera pe ibahan la terdemi, pemindon si lang-lang. Umpamana danak-danak ngandung, ipindona gelah itukur kuda.
30.    Gerantang Acih  =  Ngataken jelma pergerantang, mehantu tempa, tapi situhuna ia percikcik.
31.    Menang bas babah, talu bas perukuren  =  Ikuanken ku kalak si la lit pemetehna, tapi ngerana la nggit talu, ia tempa si beluhna. Gelah menang bas cakap, rugi pe ia nggit.
32.    Babahna bagi bulan erlajar  =  Ngataken tempas babah mejile.
33.    Adi kidaram salu babah, ndigan pe la dat  =  Ikataken ku jelma si la mejingkat kidaram. “Ija kin, ..la kap lit ije”, nina rusur. Biberna ngenca kemuit, tanna la cigargar, janah matana la metenget pepayosa.
34.    Petembal bagi persepah babi  =  Ngandingken perukuren la des, entah pe silawanen. Umpamana, orang tua merincuh maka anakna mengketi sekolah guru. Ate anak, kujapa pe labo dalih, gelah ula ku sekolah guru.
35.    La ngidah ikur babi pe  =  Ikataken kempak kalak si tutus kal atena erdahin. Pagi-pagi lampas ku juma, ikur babi pe lenga teridah. Karaben pe kenca gelap maka ku rumah, ikur babi lanai ka teridah.
36.    Bagi babi Lau Baleng  =  Bagi babi Lau Baleng tersena galang janah mbur.
Ikateken kempak jelma si seh burna
37.    Njula babi salu kedep  =  Ikuanken kempak jelma si la terjula. Bicara perbahan ate kalak nembeh pe maka ibere kalak, la mberat tanna ngalokenca.
38.    Bagi Bindoran   =   Kuga rupa inganna, bage rupana.
39.    Bagi Gambo-gambo   =   Galang lau, kitik lau, mekeruh lau, meciho lau, ia tetap arah datas.
40.    Bagi Belut   =   Medalit bagi belut, gelem arah takalna, meldus arah ikurna. Elem arah ikurna, meldus arah takalna.
41.    Bagi Nipe   =  Tujunna pinter, tapi perdalanna meluk-eluk. Banci nagut, banci ngelengkar, banci nelin.
42.    Bagi Sanggar uruk – uruk   =  Arah ja angin rembus, kempak e ialakenna.
43.    Bagi Perkis   =   Rubat gajah ras perkis, masuki perkis ku bas cuping gajah. Karatna, mesui akap gajah. Antuk-antukkena takalna ku kayu, pecah takalna, mate.
44.    Bagi Kuda Sijaba   =   Enggo pe megulang, idahna denga dukut meratah. Sempatkenna denga nggagat.
45.    Bagi Perbubu Kitik   =   Enggo ia masuk ku bubu kalak, ibas pe ipasangna denga bubuna.
46.    Bagi Pais ras Sulmih   =  Pais enggo kena siding ia rayon-rayon. Reh Sulmih, idahna pais rayon-rayon, aku sekali nak, nina. Engko tareken kerahungmu nina pais. Kepeken siding
47.    Bagi Cipi-cip Munuh Gajah   =   Cip-cip niman lau sada bulung kamuna, gajah minem lau sada telagah. Dungna mate gajah.
48.    Bagi Jalak Jumpa Emas Galang   =   Sada ngelegi nakan, tamana racun, sada masang ranjua, dungna mate duana.
49.    Bagi Simarcingkam   =   Katakenna ia reh I kuta perlainan nari, jumpa ia ras sekalak si enggo mate. Adi jumpa atendu banci nina, buat kateng mbelno. Pagi banci kam kerina kupejumpa ras simate-matendu kerina, nina. Suruhna kalak arah ketang e ku embang. Tektekna ketang, mate kerina, ia ngenca tading.
50.    Bagi Katak   =  Megembur pe arah pudi labo dalih, gelah meciho arah lebe.
51.    Bagi Berek   =  Ngembur-ngemburi ngenca ia beluh.
52.    Bagi Sabut   =  Bongal-bongal, kuja baba gelombang, kuje ia. Inganna labo danci i tengah. Gunana jadi perapus, jadi penggebuk api.
53.    Bagi Kiung   =  Ndarami teman ujina arah sorana. Jumpa ia ras ngguak, kua soram nak, nina. Ersora kuak, dahina pune. Laseri sorana, emaka ras ia. Kuja sada, kuje duana.
54.    Bagi Mberakbak   =  Reh angin meter mis ia gejek ersora. Angin pe mis pelting.
55.    Bagi Katak puru   =  Lompat katak, lompat ia. Silap nipe i tagutna. Adi la ia lompat, nipe pe labo pet.
56.    Bagi Kacibang   =   Pemberu-mberu kalak, perbahan bauna, bue-bue bulung meratah cinepna ibas tamburakrak.
57.    Bagi Kidu   =   Mulai bena rumbia nari terus ku ujung I dalanina, nadingken tamburakrak, dungna jadi kayat. Kugang kotormu ah nina kalak, e labo kotorku nina kidu ah ma kotor kidu nge nina kayat, ia kabang.
58.    Bagi Wiskir   =   Rempanken dilah, pererena dilahna. Reh perkis, mis keri bendutna.
59.    Bagi Ketadu  =   Mbiar kalak sebab galang matana. Rere matana la kemirep.
60.    Bagi Mencibut    =   Beluh lompat, mawen-mawen, ndabuh seh ku taneh.
61.    Bagi Menci ibo-ibo : Notoken kuta terulang, gelah ia kerina mangani buah sinisuan.
62.    Bagi Odang   =   Maju sejengkal, mundur sedepa, surut kupudi.
63.    Bagi Pincala   =   Gejek ia gelah dat nakan, ise pinangko kirik bibi nina, ia nge.
64.    Bagi Kurung   =   Dua pinusuna, lit serapna lubang lompat.
65.    Bagi Raja Ketadu   =  Perbahan belinna kerajaanna, ngkira rayatna seh rere matana
66.    Bagi Nipe Lau   =  Gerantang nipe lau, ayak kalak mis kiam, ras katak ngenca menang.
67.    Bagi Siri-siri   =  Kerahina atena kolam, asa mate labo lit ertina, takalna ergening-gening.
68.    Bagi Surlala   =  Unduna batang tualang, takalna munduk-unduk, atekna tualang mugur.
69.    Bagi Sikuring   =   Tempa merawa kal erburu, seh kerangen, jumpa ia kera, ras ia sikutun.
70.    Bagi Kalimantek   =   Sehkal rawana, lenga dat dareh, lenga atena malem. Tektek kalak retap.
71.    Bagi Menci   =  Sitama giring-giring I kerahung kucing nina, kerina setuju. Ise namasa ngingen, sada pe lanai lit sipang.
72.    Bagi lau ras beras  =   adi nanggerken nakan uga pe perlu lau, iandingken pe ku sekalak jelma si la terpesirang.
73.    Bagi bening bas ndiru  =   adi kalak miari beras biasana si arah lebena kel eme bening, iandingken pe ku sekalak jelma si iangkat-angkat, ipuji-puji tempa, tapi ia me si ibeneken.
74.    Bagi dukut tepi dalan  =   dukut tepi dalan biasana kenaina nahe kalak erdalan, iandingken pe ku sekalak jelma situhu enterem nungkunisa, tapi rate tutus sada pe lang.
75.    Bagi kimang ni apusi  =   kimang eme sada buah si ermbulu, janah mbuluna mesunah naktak, iandingken pe man sekalak jelma si enggo erkeri-kerin, lanai lit sinasasana ertana.
76.    Bagi singgelari kap-kap  =   kap-kap eme sejenis kuliki, iandingken pe kan kalak si rejekina reh buena, sangkin iusahaken reh buena.
77.    Kacipken mbilou kampil musang  =   enda sampiren ndung-ndungen saja si isina eme ‘kuakap ido kepeken utang.
sumber;  http://www.sinabungjaya.com/?p=2096

Tidak ada komentar:

Posting Komentar